GKS 2232 4º: Guaman Poma, Nueva corónica y buen gobierno (1615)

  • Table of contents

|<

<

>

>|

Feast of the Kuntisuyus (328-329)

327 [329]

FIESTA

La fiesta de los Conde Suyos desde [e]l Cusco, Yana Uaras, Poma Tanbos, Cuzco Conde, Qullaua Conde, Ariquipa. Haze fiesta y dansan los saynatas y otros cantares y múcicas. Dize ací: “Aya milla saynata saynata.” Responde el hombre: “A, a, o, a, a, o.” Dize la muger: “Cayquiro pimanata saynata conarupi manata saynata, a, a, o, a, a, o, minarotipi manata saynata tocllo cocharotipimanata saynata.” Responde el hombre: “Ocaropimanha acaropimanha, halla, halla, ana, ana.” 1 Acabado esto se le da una rrisa al hombre y ancí uan cantando y cada ayllo [parcialidad] a tienen sus cantares y fiestas señalado y haylles [canto triunfal] b, y las mosas sus uancas y los mosos, quena quena, en todo Conde Suyo.

De manera los quatro partes tienen sus bocablos y taquies [danza ceremonial] y los Quichiuas, Aymarays y Collas, Soras y algunos Condes tienen un bocablo, y ací los Collas dize ací:

“Malco Castilla Pari quirquicitan chunanaca uamillanaca quirquim moczamocza quirquicina. Aca fiesta Diosa pachapan quirquis cunapi hacaucincama. Niatipi quirquici, hiuirinacahamcacamca cochocim.” 2

[Aymara: “Los que tienen cantares, corazones, familias canta todo lo dulce después de cantar. Esta fiesta diosa en su espacio cantando que mientras se viva. Después se canta, como entre mortales cantan.” V. Huanca también ofrece lo siguiente : “Familiares con sentimientos de canto y alegría canten, canta todo lo dulce, después de cantar en el espacio de Dios, hay que cantar y alegrar(se) mientras se viva, canten como entre los mortales los cánticos religiosos.”]

El haylli aymarana [canción en aymara] dize ací: “Moyoristi tomani mama tumiriste aruini mama.” [“El que gira peregrinará, señora, el que peregrinará, señora.”]. Todos cantan a este tono; luego dize el hombre: “Chuna”; rresponde la muger: “Oy, uayta, oy, canto, oy.”

Y los Parinacochas, Aymarays, Quichiua, Anta Ynga, Mayo, Changas, Angarays, Soras, Lucanas, Andamarcas, Tanquiuas, Chocorbos, Xauxa, Yauyo, Chinchay Cocha, Tarma, Chaclla, Atapillo, Guanoco, Uayllas,

/ ayllu / haylli / wanka / taki / Kirkisitani chuymanaka phamillanaka kirkim moxsamoxsa kirkisina. Aka pachapan kirkis kunapi jakawayasinkama. Niyakiti kirkisi, jiwirinakkamaxa q'ochosim. / jaylli aymarana / Muyuristi tumani mama tumiristi mama. /

a GH, p. 39 | b GH, p. 446

1 No se entiende en el aymara de hoy. Puede ser que fueran términos rituales que no conocemos (V. Huanca).

2 Eran cantares religiosos.